Τραυλισμός σε παιδιά και εφήβους

Ο τραυλισμός αποτελεί διαταραχή στη ροή της ομιλίας του ατόμου. Χαρακτηριστικά του τραυλισμού είναι η επανάληψη φθόγγων, συλλαβών, λέξεων, η επιμήκυνση φθόγγων και το μπλοκάρισμα ομιλίας.

Η αναπτυξιακή μορφή της διαταραχής αποτελεί τη συχνότερα εμφανιζόμενη μορφή τραυλισμού.

Εμφανίζεται μεταξύ της ηλικίας των 2,5-5 έτη. Περίοδος όπου ο λόγος και η ομιλία αναπτύσσονται με ραγδαίους ρυθμούς.

4/5 παιδιά που τραυλίζουν θα ανακάμψουν, ενώ το 1/5 θα συνεχίζει να τραυλίζει και στην ενήλικη ζωή. Συμβαίνει σε όλον τον κόσμο και είναι πιο σύνηθες σε αγόρια από κορίτσια.

Το 5% των παιδιών ξεκινούν να τραυλίζουν στην προσχολική ηλικία και το 1% συνεχίζει να τραυλίζει στην ενήλικη ζωή.

Καλύτερη πρόγνωση με περισσότερες πιθανότητες να ανακάμψουν από τον τραυλισμό
έχουν τα παιδιά που:

• Δείχνουν ήδη σημάδια βελτίωσης
• Δεν έχουν οικογενειακό ιστορικό τραυλισμού
• Δεν έχουν συνειδητοποιήσει ή δεν ανησυχούν για την ομιλία τους
• Δεν έχουν άλλες δυσκολίες με την ομιλία τους
• Δεν έχουν υψηλές γλωσσικές ικανότητες
• Τραυλίζουν για λιγότερο χρονικό διάστημα του ενός έτους
• Οι γονείς τους δεν ανησυχούν για τον τραυλισμό του παιδιού τους

Το κέντρο μας, Έχω Λόγο, είναι από τα λίγα κέντρα στην Ελλάδα με εξειδίκευση στον τραυλισμό και το ιδανικό μέρος για να απευθυνθείτε για οποιοδήποτε σχετικό πρόβλημα ή απορία που μπορεί να έχετε.  Μάθετε περισσότερα για τους θεραπευτές μας στο προφίλ μας.

Οι πιο πρόσφατες μελέτες δείχνουν τα αίτια να οφείλονται σε πολλούς διαφορετικούς παράγοντες και δεν είναι σαφή. Οι κυριότεροι παράγοντες πυροδότησης τραυλισμού είναι:

1.Κληρονομικότητα. Συχνά συνυπάρχουν άτομα με ιστορικό τραυλισμού στον ευρύτερο
οικογενειακό κύκλο του παιδιού.

2. Νευρολογική δυσλειτουργία.

Η νευρολογική οργάνωση του μηχανισμού ομιλίας και η ανάπτυξη του λόγου μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην πυροδότηση του τραυλισμού. Και η ευαίσθητη φύση του ψυχισμού ενός παιδιού, με τις περιβάλλουσες συνθήκες ζωής να προσθέτουν περαιτέρω πολυπλοκότητα.

3. Οι ενήλικες μπορεί να εμφανίσουν νευρογενή επίκτητο τραυλισμό μετά από κάποιο εγκεφαλικό επεισόδιο ή κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις και ψυχογενή επίκτητο τραυλισμό μετά από κάποιο τραυματικό επεισόδιο.

Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, ορισμένα μπορεί να εμφανίσουν αναπτυξιακό τραυλισμό – μια διαταραχή του λόγου κατά την οποία η ροή της συζήτησης παρεμποδίζεται από διακοπές όπως η συχνή επανάληψη των λέξεων ή συλλαβών.

Ο γονέας για να μπορέσει να το αντιληφθεί θα πρέπει να παρατηρήσει την συμπεριφορά του παιδιού. Ορισμένες από τις συμπεριφορές που θα πρέπει να παρατηρηθούν:

Βασικές συμπεριφορές:

• Επαναλήψεις ήχων, συλλαβών ή και λέξεων (ει…ει… είμαι καλά).
• Μπλοκαρίσματα (π…αγωτό).
• Επιμηκύνσεις (σσσυγγνώμη).

Δευτερεύουσες συμπεριφορές:

• Εκφράσεις προσώπου
• Κλείσιμο ματιών
• Κίνηση κεφαλιού
• Πίεση των χειλιών μεταξύ τους
• Κινήσεις του κορμού ή των άκρων (χτύπημα χεριού)
• Παρεμβολές λέξεων
• Αποφυγή λέξεων

Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας είναι συχνά επιρρεπή σε περιστασιακές υστερήσεις στην ανάπτυξη της ομιλίας τους.

Με τον όρο φυσιολογική δυσροή αναφερόμαστε στο φαινόμενο δυσροής κατά την αναπτυξιακή πορεία μετάβασης από το επίπεδο χρήσης μίας λέξης στο επίπεδο συγκροτημένης σύνθετης γλωσσικής έκφρασης. Χαρακτηρίζεται από στιγμές δυσροής με επαναλήψεις ολόκληρων λέξεων, φράσεων, λέξεων πολυσύλλαβων, ή/και πιο πολύπλοκες φωνοτακτικά λέξεις όμως χωρίς ένταση στην ομιλία.

Η ηλικία που περνάμε στο επίπεδο χρήσης πρότασης συμπίπτει με το εύρος της περιόδου αρχικής πυροδότησης της δυσροής [2-5 ετών]. Επομένως θα λέγαμε ότι είναι φυσιολογικό για τα παιδιά αυτής της ηλικίας να παρουσιάζουν κάποιες αναποδιές στην πορεία της ομιλίας τους καθώς αναπτύσσουν πιο σύνθετες μορφές επικοινωνίας και αναμένουμε να υποχωρήσει η συχνότητα δυσροής στην ομιλία χωρίς να χρειαστεί θεραπεία. – Όμως δεν μιλάμε για τραυλισμό. Δεν υφίσταται ως όρος ο “φυσιολογικός τραυλισμός” και δεν αποτελεί αναπτυξιακό ορόσημο.

Είναι πιθανό να δυσκολευτείτε να αναγνωρίσετε τις διαφορές μεταξύ της διαταραχής στην ροή και της φυσιολογικής δυσροής και να αναρωτιέστε τι συμβαίνει τελικά. Σε αυτήν την περίπτωση, απευθυνθείτε σε εξειδικευμένο θεραπευτή για να γίνει η διαφοροδιάγνωση και να είστε σίγουροι για το τι συμβαίνει.

Διαβάστε περισσότερα για τον τραυλισμό στην προσχολική ηλικία στο τελευταίο άρθρο μας, εδώ.

Η ξαφνική εμφάνιση τραυλισμού στο παιδί, ενδέχεται να γεννήσει στον γονέα φόβους, ερωτήματα και ερωτηματικά όπως: “Τι πρέπει να κάνω;”, “Σε ποιον να απευθυνθώ”, “Μήπως είναι νωρίς”, “Πως να μιλάω στο παιδί μου”, “Μήπως φταίω εγώ;”

Παρακάτω αναφέρονται 6 περιπτώσεις οι οποίες θα πρέπει να σας κινητοποιήσουν για να απευθυνθείτε σε εξειδικευμένο λογοθεραπευτή.

1. Όταν ο τραυλισμός διαρκεί περισσότερο από 6 μήνες.
2. Όταν η συχνότητα του τραυλισμού αυξάνεται.
3. Όταν δυσκολεύεται αρκετά στην εκφορά λέξεων σε σημείο που η ομιλία του είναι κοπιώδης.
4. Όταν υπάρχει κληρονομικό ιστορικό τραυλισμού.
5. Όταν υπάρχει έντονη ανησυχία από τους γονείς.
6. Όταν υπάρχει και άλλη γλωσσική διαταραχή.

Οι έρευνες τονίζουν την σημαντικότητα της παρέμβασης στην προσχολική ηλικία. Η έγκαιρη παρέμβαση μειώνει τις πιθανότητες το παιδί να συνεχίσει να τραυλίζει στην ενήλικη ζωή.

Τα προβλήματα λόγου στην πρώιμη ηλικία μπορεί να έχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες στην ψυχολογία του παιδιού, αλλά ο αναπτυξιακός τραυλισμός δεν σημαίνει ψυχολογικό πρόβλημα. Με την κατάλληλη παρέμβαση, τα παιδιά με δυσροή έχουν αυξημένες πιθανότητες να το ξεπεράσουν.

Ο τραυλισμός μπορεί να είναι κάτι περισσότερο από ένα απλό εμπόδιο στην ομιλία – μπορεί επίσης να έχει βαθιές ψυχολογικές επιπτώσεις!

Ακόμη και στα παιδιά, ο τραυλισμός μπορεί να οδηγήσει σε συστολή και κοινωνικό άγχος. Για το λόγο αυτό, η θεραπεία θα πρέπει να περιλαμβάνει τόσο τη βελτίωση του τρόπου ομιλίας όσο και την αντιμετώπιση οποιασδήποτε υπάρχουσας συμπεριφοράς που θα μπορούσε να τροφοδοτήσει το αίσθημα ανασφάλειας.

Διαβάστε περισσότερα για τις ψυχολογικές επιπτώσεις του τραυλισμού στο τελευταίο άρθρο μας, εδώ.

Ως γονείς, το καλύτερο πράγμα που μπορείτε να κάνετε είναι να παραμείνετε ήρεμοι. Το να δείχνετε σημάδια ανησυχίας και άγχους δεν βοηθάει την κατάσταση- αντίθετα προκαλεί στο παιδί σας να γίνει κι αυτό αγχωμένο – ακόμη κι αν δεν ξέρει ακόμη το γιατί! Πάρτε λοιπόν μια βαθιά ανάσα και παραμείνετε πάντα ψύχραιμοι. 

Επιπλέον,

1. Δώστε χρόνο να ολοκληρώσει αυτό που θέλει να πει. Το παιδί που τραυλίζει ενδέχεται να δυσκολεύεται να ολοκληρώσει μία λέξη ή μία πρόταση. Η ολοκλήρωση της πρότασης από εσάς, δεν αποτελεί λύση. Δώστε χρόνο μέχρι να απαντήσει.
2. Παρακινήστε το παιδί να μιλήσει. Για παράδειγμα σε μία έξοδο της οικογενείας, αφήστε το ίδιο το παιδί να παραγγείλει για τον εαυτό του.
3. Διατηρήστε τη βλεμματική επαφή ακόμα και σε στιγμές τραυλισμού.
4. Αποφύγετε φράσεις όπως “ηρέμησε”, “πάρε μια ανάσα”, “πες το ξανά”.
5. Μην απευθύνεστε στο παιδί με πολύπλοκες ερωτήσεις. 
6. Μην διακόπτετε το παιδί κατά την ροή του λόγου.

Η αντιμετώπιση του τραυλισμού ξεκινά με τη δημιουργία ενός εξατομικευμένου σχεδίου που να ταιριάζει στην ηλικία του παιδιού σας και στη σοβαρότητα του προβλήματος. Για τις ήπιες περιπτώσεις παιδιών προσχολικής ηλικίας, μέσω της έμμεσης παρέμβασης δίνεται καθοδήγηση στους γονείς , σχετικά με το πώς η αλληλεπίδραση τους με το παιδί μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των στιγμών του τραυλισμού.
Σε άλλες περιπτώσεις όπου απαιτείται άμεση θεραπεία, ο λογοθεραπευτής εργάζεται ατομικά με το παιδί χρησιμοποιώντας διάφορες στρατηγικές με σκοπό το παιδί να έχει τον έλεγχο της ομιλίας του.

Ο λογοθεραπευτής αρχικά θα λάβει ένα λεπτομερές ιστορικό από τους γονείς του παιδιού, στη συνέχεια θα χορηγήσει σταθμισμένα εργαλεία για να αξιολογήσει την γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού, την φωνολογική του ανάπτυξη και την ροή της ομιλίας για να εκτιμήσει την σοβαρότητα του τραυλισμού.

Ο θεραπευτής θα προσπαθήσει να καταλάβει αν το παιδί έχει ήδη βρει τρόπους διαχείρισης του τραυλισμού του, θα προσπαθήσει να μάθει την άποψη που έχει το ίδιο το παιδί για τον τραυλισμό του, εαν και εφόσον το παιδί φαίνεται να συνειδητοποιεί την δυσκολία του.

Η μείωση του τραυλισμού εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως η ηλικία του παιδιού όταν ξεκινάει την θεραπεία, η αντίδραση του στην δυσκολία, η συμμετοχή της οικογενείας σε θεραπεία, η ένταση του προβλήματος, η αποδοχή της δυσκολίας κτλ.