Από την γέννηση και μέχρι τους πρώτους 12-13 μήνες φαίνεται να είναι η πιο σημαντική περίοδος στον τομέα της κατανόησης και φαίνεται να συνδέεται άμεσα με την ηλικία ανάδυσης του «Εκφραστικού Λεξιλογίου».
Οι πρώτες ενδείξεις που καταγράφονται για την ανάδυση των πρώτων λέξεων εντοπίζονται στην ηλικία των 12-13 μηνών και οι πιο σημαντικές αλλαγές εντοπίζονται στους 14-15 μήνες μέχρι τους 20-21 μήνες. Αυτό το εύρημα επιβεβαιώνει το προβάδισμα που έχει η κατανόηση έναντι της παραγωγής της γλώσσας.
Ένα παιδί αρχίζει να επικοινωνεί μαζί μας πολύ πριν να πει την πρώτη του λέξη και αυτό το κάνει είτε δείχνοντας, είτε με χρήση χειρονομιών, είτε με φωνούλες προσπαθώντας να τραβήξει την προσοχή.
Τα στάδια γλωσσικής ανάπτυξης και στάδια ανάπτυξης της ομιλίας είναι τα ίδια για όλα τα παιδιά.
Τα αναπτυξιακά ορόσημα είναι ενδεικτικά και οι ειδικοί τα λαμβάνουμε υπόψη μας όταν πρόκειται να αξιολογήσουμε ένα παιδί στους τομείς της κατανόησης και της έκφρασης. Η ηλικία στην οποία τα παιδιά αναπτύσσουν και κατακτούν τα ορόσημα μπορεί να ποικίλει πολύ καθώς τα παιδιά αναπτύσσονται με το δικό τους ρυθμό.
Η πρόληψη και η έγκαιρη παρέμβαση σε ένα παιδί που υπολείπεται αναπτυξιακά, σε σχέση με τα στάδια που αναμένουμε να κατακτήσει με βάση τη χρονολογική του ηλικία, μπορεί να αποβεί καθοριστικής σημασίας για τη μετέπειτα εξέλιξή του.
Τι μπορεί να κάνει το παιδί σας σε κάθε ηλικία
0 - 6 μηνών
Κατανόηση & Ακοή
- Τρομάζει με ήχους
- Αναγνωρίζει ήχους
- Εντοπίζει τα παιχνίδια που κάνουν θορύβους
- Χαμογελάει όταν του μιλάνε
Ομιλία
- Επαναλαμβάνει τους ίδιους ήχους
- Συχνά ψιθυρίζει και βγάζει ευχάριστους ήχους
- Μιμείται ήχους
- Χρησιμοποιεί ήχους ή χειρονομίες για να υποδείξει ανάγκες
- Χρησιμοποιεί διαφορετικό κλάμα για να εκφράσει διαφορετικές ανάγκες
- Χρησιμοποιεί τα φωνήματα /b/, /p/ και /m/ όταν μουρμουρίζει
Ποικίλει σε ύψος και ένταση η φωνή του
6 - 12 μηνών
Κατανόηση & Ακοή
- Εντοπίζει τον ήχο γυρνώντας το κεφάλι
- Καταλαβαίνει το ναι και το όχι
- Καταλαβαίνει και αποκρίνεται στο όνομά του
- Ακούει και μιμείται περισσότερους ήχους
- Αναγνωρίζει λέξεις που σχετίζονται με συνηθισμένα αντικείμενα (π.χ. κούπα, παπούτσι,
χυμός) - Χρησιμοποιεί μεγάλη ποικιλία ήχων όταν μουρμουρίζει
- Μιμείται μερικούς ήχους ακόμη και όταν κλαίει μόνο για να προκαλέσει την προσοχή
- Ακούει όταν του μιλάς
- Αρχίζει να μετατρέπει το μουρμούρισμα σε ακατάληπτη γλώσσα
- Κατανοεί απλές εντολές
Ομιλία
- Παράγει μία ή περισσότερες λέξεις
- Χρησιμοποιεί ουσιαστικά
- Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 1 – 3 λέξεων [γεια, μαμα] προς στο 1ο έτος της ηλικίας του
- Χρησιμοποιεί ήχους και χειρονομίες για να τον προσέξουν
- Δείχνει αντικείμενα που θέλει
- Χρησιμοποιεί χειρονομίες όπως: χαιρετάω, κουνάω το κεφαλί φανερώνοντας άρνηση.
12 - 18 μηνών
Κατανόηση & Ακοή
- Ακολουθεί απλές εντολές
- Αναγνωρίζει 1 με 3 μέρη του σώματος
- Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο από 3 έως 20 ή περισσότερες λέξεις (κυρίως ουσιαστικά)
- Συνδυάζει χειρονομίες και λόγο
- Κάνει έκκληση για τα περισσότερα από τα αντικείμενα που επιθυμεί
Ομιλία
- Χρησιμοποιεί πρότυπα επιτονισμού ενηλίκων
- Χρησιμοποιεί ηχολαλία και μη καταληπτή ομιλία (νεολογισμοί)
- Παραλείπει μερικά αρχικά σύμφωνα και σχεδόν όλα τα τελικά σύμφωνα
18 - 24 μηνών
Κατανόηση & Ακοή
- Απαντά στην ερώτηση «τι είναι αυτό;»
- Διασκεδάζει ακούγοντας ιστορίες
- Γνωρίζει 5 μέρη του σώματος
- Ονομάζει επακριβώς μερικά οικεία αντικείμενα
- Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 50 με 100 ή και περισσότερες λέξεις
- Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο 300 ή περισσότερων λέξεων
Ομιλία
- Χρησιμοποιεί λέξεις πιο συχνά από ασυνάρτητη ομιλία (νεολογισμούς)
- Είναι 25 – 50% κατανοητό στους ξένους
- Αρχίζει να συνδυάζει ουσιαστικά και ρήματα
- Αρχίζει να χρησιμοποιεί αντωνυμίες
- Χρησιμοποιεί κατάλληλο χρωματισμό στη φωνή για τις ερωτήσεις
2 - 3 ετών
Κατανόηση & Ακοή
- Δείχνει τις εικόνες σε βιβλίο ονομάζοντάς τις
- Αναγνωρίζει διάφορα μέρη του σώματος
- Ακολουθεί απλές εντολές και απαντά σε απλές ερωτήσεις
- Απολαμβάνει να ακούει μικρές ιστορίες, τραγούδια και ρυθμούς
- Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο 500 ή 900 ή περισσότερων λέξεων
Ομιλία
- Ο λόγος είναι καταληπτός 50 – 75%
- Συνεχίζει να ηχολαλεί όταν συναντά δυσκολίες στο λόγο
- Καταλαβαίνει το «ένα» και τα «πολλά»
- Εκφράζει την ανάγκη για τουαλέτα (πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά)
- Ζητάει αντικείμενα με το όνομά τους
- Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 50 έως 250 ή περισσότερων λέξεων (ραγδαία ανάπτυξη κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου)
- Παρουσιάζει πολλαπλά γραμματικά λάθη
- Καταλαβαίνει τα περισσότερα πράγματα από αυτά που λέγονται
- Μιλάει με δυνατή φωνή
- Χρησιμοποιεί τα φωνήεντα σωστά
- Χρησιμοποιεί σωστά σύμφωνα σε αρχική θέση
- Χρησιμοποιεί περίπου 27 φωνήματα
- Χρησιμοποιεί το βοηθητικό «είναι»
- Χρησιμοποιεί μερικά ομαλά ρήματα στον αόριστο, κτητικά μορφήματα, αντωνυμίες και
προστακτική - Κάνει ερωτήσεις με 1 ή 2 λέξεις
- Χρησιμοποιεί φράσεις 3 – 4 λέξεων, με
- Υποκείμενο – Ρήμα – Αντικείμενο
- Χρησιμοποιεί μερικές προθέσεις, άρθρα, ρήματα στον ενεστώτα, ομαλό πληθυντικό και
ανώμαλους τύπους στον αόριστο
3 - 4 ετών
Κατανόηση & Ακοή
- Καταλαβαίνει τη λειτουργία των αντικειμένων
- Καταλαβαίνει διαφορές στις έννοιες (σταματώ – ξεκινώ, μέσα – έξω, μικρό – μεγάλο)
- Ακολουθεί εντολές που αποτελούνται από 2 και 3 μέρη
Ομιλία & Έκφραση
- Ρωτάει και απαντάει σε απλές ερωτήσεις (ποιος, τι, που, γιατί)
- Συχνά κάνει ερωτήσεις και ζητά λεπτομέρειες στις απαντήσεις
- Χρησιμοποιεί την ομιλία για να εκφράσει συναισθήματα
- Χρησιμοποιεί 4 με 5 λέξεις στις προτάσεις
- Αναγνωρίζει αντικείμενα με το όνομά τους
- Χειρίζεται επιδέξια τους ενήλικες και παρατηρεί
- Χρησιμοποιεί ουσιαστικά και ρήματα πιο συχνά
- Έχει αίσθηση του παρελθόντος και του μέλλοντος
- Έχει ένα αντιληπτικό λεξιλόγιο 1200 – 2000 λέξεων
- Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 800 – 1500 λέξεων
- Ο λόγος είναι 80% καταληπτός
- Η γραμματική βελτιώνεται αν και κάποια λάθη επιμένουν
- Κατάλληλη χρήση του «είμαι» και «είναι» στις προτάσεις
- Βάζει δύο γεγονότα σε χρονολογική σειρά
- Συμμετέχει σε συζητήσεις
- Συνεπής χρήση ομαλού πληθυντικού, κτητικών αντωνυμιών και ρημάτων αορίστου
4 - 5 ετών
Κατανόηση & Ακοή
- Κατανοεί τις έννοιες των αριθμών έως το 3
- Αναγνωρίζει 1 έως 3 χρώματα
- Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο 2800 ή περισσότερων λέξεων
- Μειώνεται ο συνολικός αριθμός των επαναλήψεων
- Παράγει σύμφωνα με 90% ακρίβεια
- Μειώνεται σημαντικά ο αριθμός των συνεχών ηχητικών παραλείψεων και των
υποκατάστατων - Αναμεταδίδει με ακρίβεια μια μεγάλη ιστορία
- Δίνει προσοχή σε μια ιστορία και απαντά σε απλές ερωτήσεις σχετικά με αυτή μέλλοντα χρόνο και συγκριτικά μορφήματα στις προτάσεις
Ομιλία & Έκφραση
- Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 900 έως 2000 ή περισσότερων λέξεων
- Μετράει ως το 10 μηχανικά
- Χρησιμοποιεί γραμματικά σωστές προτάσεις
- Χρησιμοποιεί προτάσεις 4 έως 8 λέξεων
- Απαντά σε σύνθετες ερωτήσεις που αποτελούνται από 2 μέρη
- Ρωτά για ορισμούς λέξεων
- Μιλά με μια συχνότητα 186 λέξεων ανά λεπτό περίπου
- Ο λόγος του είναι συνήθως καταληπτός από τους ξένους
- Μιλά σχετικά με εμπειρίες στο σχολείο, σε σπίτια φίλων κτλ.
- Χρησιμοποιεί κτητικές αντωνυμίες
5 - 6 ετών
Κατανόηση & Ακόη
- Ακολουθεί εντολές που αποτελούνται από 3 μέρη
- Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο περίπου 13000 λέξεις
Ομιλία & Έκφραση
- Ονομάζει 6 βασικά χρώματα και 3 βασικά σχήματα
- Κάνει ερωτήσεις με το «πως»
- Απαντά λεκτικά στο «Γεια» και στο «Τι κάνεις;»
- Χρησιμοποιεί παρελθόντα χρόνο και μέλλοντα κατάλληλα
- Χρησιμοποιεί συνδέσμους
- Ονομάζει τα αντίθετα
- Ονομάζει διαδοχικά ημέρες της εβδομάδας
- Μετρά ως το 30 μηχανικά
- Ανταλλάσσει πληροφορίες και κάνει ερωτήσεις
- Χρησιμοποιεί προτάσεις με λεπτομέρειες
- Αναμεταδίδει με ακρίβεια μια ιστορία
- Τραγουδά ολόκληρα τραγούδια και απαγγέλει παιδικά ποιηματάκια
- Επικοινωνεί εύκολα με ενήλικες και άλλα παιδιά
6 - 7 ετών
Κατανόηση & Ακοή
- Ονομάζει κάποια γράμματα, αριθμούς και νομίσματα
- Τοποθετεί κατά σειρά αριθμούς
- Κατανοεί το «αριστερά» και το «δεξιά»
- Χρησιμοποιεί αυξανόμενα πιο σύνθετες περιγραφές
- Απασχολείται με συζητήσεις
- Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο περίπου 20000 λέξεων
Ομιλία & Έκφραση
- Χρησιμοποιεί προτάσεις 6 λέξεων περίπου
- Κατανοεί τις περισσότερες έννοιες του χρόνου
- Απαγγέλει το αλφάβητο
- Μετράει ως το 100 μηχανικά
- Χρησιμοποιεί περισσότερα μορφολογικά σημάδια καταλλήλως
- Χρησιμοποιεί κατάλληλα την παθητική φωνή
